Borges Defteri:Edebiyat-Plastik Sanatlar-Sinema- Müzik Eksenlidir...
-"Ölümle
karşılaşmak nasıl bir şey?”
Soruyu sevgili Sur sormuştu bir yazısında.
Ben bu soruyu değil de "ölümün kendisi nasıl bir şey" diye sorup
duruyorum, hem kendime hem tanıdığım bazı insanlara. Belki üzerinde en çok
düşündüğüm konu: Ölüm ve sonrası. Bir insan, hayatından bezmiş, usanmış ve
sürekli intiharı düşünen bir insan bile ölümle burun buruna geldiğinde ondan
kaçmaya, kurtulmaya çabalar içgüdüsel olarak. Bütün canlı organizmalar daima
yaşamda kalma çabası içindedir. Özellikle türümüz Homo-Sapiens ölüm denilen olgunun
daha çok bilincindedir. Bu bilinç yaşamı değerli ve önemli kılar daima. Bazı
insanlar büyük bir gayretle ölümü unutmaya çalışır ve sanki hiç ölmeyecek gibi
yaşama büyük bir arzu duyar ve tutkuyla yaşama sarılır.. Ölüm sadece medyada ve
bazen çevresinde duyduğu bir futbol maçının sonucu gibi sıradan bir haberdir.
Bense depresif kişiliğimden galiba ölüm haberlerini beğeniyle karşılarım ve
onlardan biri olmadığıma hayıflanırım. Bu hepimizin kaçınılmaz sonu, kim bilir belki de
hepimizin kaçınılmaz bir başlangıcıdır çok başka yaşamlara doğru. Şu sözler
zihnimde hep dolanıp durur:
"Doğumdan nasıl korkmuyorsak ölümden de
korkmamak gerekir" -Walt Withman
"Ölüm bir şey değil, ölüm hiçbir şey
değil"- Svevo
Kişisel olarak çoğu zaman insanlardan ve
dünya yaşamımdan umduğumu bulamadığım için kendi kendime "iyi ki ölüm var,
ölüm de olmasa ne yapardım" diyorum. Yaşamında başarılı ve mutlu olanlar
için ölüm korkunç bir tokat gibidir, mutsuz ve umutsuz olanlar için çok büyük
bir ödüldür ölüm.
Kendi bedenime bakıyorum da saniyede
trilyonlarca faaliyet yapan hücreler ve daha önemlisi beyini ve sinir sistemini
oluşturan nöronlar ve elektrokimyasal reaksiyonlardan ibaret bir biyo-makina
mıyım? Diye soruyorum. Aynı organik atom ve moleküllerin sonsuz çeşitli
kombinasyon ve dizilişlerinden teşekkül ederken.... Eğer öyleyse diğer
ölümlülerden ne farkım var? Hiç. Bütün bunların ötesinde Bilinci, duygu ve
düşünceleri oluşturan madde (Gerçi halen maddenin gerçek doğası çözülebilmiş
değil Kuantum fiziği ve biyolojik gelişmelere rağmen)nin çok fevkinde bir
şeyler olmalı diye düşünüyorum, ister buna kozmik enerji, ister Tanrı, ister
Allah denilsin, bence aynı kapıya çıkar.
Haz konusunu bedensel hazdan ziyade Epikürcü
düşünüyorum. Bir müzikten, şiirden, sanat eserlerinden duyulan haz. Freud'un
dediği gibi "insan acıdan kaçan, hazza koşan bir varlıktır."
"Siz hiç hazzınızı terk ettiniz
mi?" Bu soruya cevabım, hayır ve
hiçbir zaman, olacaktır. Ancak çok derin bir
depresyonda insan değil
hazdan her şeyden vazgeçip, bilinçli olarak
kendisini ölümün soğuk,
bilinmeyen ve anlaşılamayan kollarına
bırakır. Sylvia Plath, Nilgün Marmara, Özge Dirik ve Zafer Ekin Karabay gibi...
Peki ya arzu? İnsan neyi arzular? Sonsuz,
sürekli mutluluk ve haz dolu bir yaşamı mı? O yüzden "Cennet" diye
bir yerin hayalini kurmuş olmalı insanoğlu. Orada sonsuza dek mutlu olacağı
umuduyla yaşayan milyarlarca insan var. Bu dünyaya kendi arzularıyla
gelmedikleri gibi büyük bir çoğunlukla kendi arzularıyla gitmeyen insanoğlunun
yaşamındaki amaç sadece mutlu olmak mıdır? Olmamalı, insan bu kadar basit
olmamalı ama genellikle gördüğüm durum böyle. Belki ben de öyleyim de bunu
kendime itiraf edemiyorum.
"Ben yaşama hazırım" Diyemem. Onca
sefalet, hastalık, savaş, çıkar
kavgalarıyla, paranın, güç makam ve mevki
arzusuyla yaşayan insanlarla
dolu sevgisiz bir dünya yaşamına hazır
değilim, olacağımı da
sanmıyorum. Çünkü "ben ölmeye
hazırım" Peki, ya sonra?
"Vardır ya, hani bir yer, uzakta çok
uzakta
Ölüm mü- yok canım, çok sesli bir evrende çok
erken daha
Üstelik bilmiyoruz da, doğrusu bilmiyoruz,
ölüm mü, bunu
Hiç bilmiyoruz"- (Edip Cansever)
Ziya
Alpay
Defter arşivi: 5.28.2010
İkinci göç yılında,
kalbimizdedir yerin... bütün güzellikler gibi,
bu çirkin, çığrından çıkmış beyhude haller ve zaman diliminde. / defterin
İkinci göç yılında,
kalbimizdedir yerin... bütün güzellikler gibi,
bu çirkin, çığrından çıkmış beyhude haller ve zaman diliminde. / defterin
;
"Homo Sacer, Kutsal İnsan"
adsız, minimal öykü, bitmez çilelerin ve göçün öyküsü, coğrafyası...
Örneğin son ömrümüzde
kasiyere uzattığımız diri nesnede
cebimizden çıkan aman yahu
dedikleri acayip tuhaf garip kartında yazan
avlanmak kelimesi her deliyi
nasıl da gönderiyor tophanenin eski
Enis Batur masallarındaki
gerçeğe
ve nasıl diriltiyor tüm batur hikayelerini
eski derken
sessizliğe
böyle diri postal adamlarla
sırf orospu erkeklerin postalları altında
tümen tümen satılan sahte heybete
Hey! Ademler ve şiiri satın alanlar
size yeni bir rüya münazarası var!
Atmeydanında bir şarkı
Kırık vazolar alırım,
kurtuluş törenlerime.
Evime kaçan bir çiçek,
sevinerek yerleşir
içine.
Yağların titrek
alevinde,
eski kandillere akarım.
Rengarenk nehirler
gibi,
yanarım üstünde.
Yitirir dengesini eski
karyolam.
Yaslanır masaya.
Masa kayar Arnavut kaldırımından.
İçip içip yıkılırız
birlikte.
Taşplaklar, eski
fotoğraflar, eski kitaplar.
Boyası dökük ikonalar, kırık bir heykel başı.
Kıyıları tırtıl bakır
sahanda üç yumurta:
Anılara dalar bandıkça
ekmeğimi…
Mis gibi Bizans kokar…
Süha Tuğtepe
Natama Dergisi; 17. Kez yeryüzne merhaba diyecek
Published Çarşamba, Şubat 21, 2018 by borges defteri.
17. sayısıyla bir yıl
aradan sonra yeniden, bu sefer bir “şiir dergisi” olarak yayın hayatına dönüyor
Natama. Geçen sene “başka budalalıklar” aradığımızı ifade eden bir veda metni
yazmıştık; Natama’ya aynı isimle ama bizce “büyük bir değişim”le devam etme kararı
aldık. Enis Akın’ın yönetimini üstlendiği yeni Yayın Kurulumuz Ali Erbil, Davut
Yücel ve Nur Alan’dan oluşuyor.
“Büyük değişim” şöyle
bir alt metine dayanıyor, yıllardan beri bu topraklarda zaten şiir üzerine
şairlerden başka pek kimse yazı yazmazdı. Ancak son zamanlarda şairlerin şiir
üzerine yazdıkları düzyazıların da azaldığını gözlüyoruz; şairler arası yazılı iletişim
ve şiir üzerine düzyazıyla düşünmek azalıyor. Oysa bu, sosyal medya
uygulamalarına teslim edilemeyecek kadar önemli bize göre. Dolayısıyla bu yeni
yayın dönemimizde şiirleri, şiir üzerine yazılmış makale niteliğindeki
düzyazılarla birlikte seçmeye karar verdik. Düzyazı deyip de geçiyoruz elbette,
düzyazının şiir üzerine –ve iyi– olması dışında bir sınır çizgimiz yok.
Sayfalarımızda şairlerin hem şiirlerini hem de düzyazılarını okuyabileceksiniz.
Bu sayının hem şiir hem
de düzyazı veren isimleri alfabetik olarak, Ahmet Keskinkılıç, Ali Erbil, Alper
Öz, Burcu Dikici, Coşkan Tugay Göksu, Davut Yücel, Enis Akın, İlker Şaguj,
İnanç Avadit, Nur Alan, Ömer Faruk Abacı ve Öztekin Düzgün.
“Geçerken Konuşulanlar”
bölümünde Turgut Uyar’ın eski arkadaşlarından Sinan Fişek’le yapılan kısa bir
söyleşi, “Görsel Dosya” bölümünde Sevinç Çalhanoğlu’unun çalışmaları gibi
Natama’nın bazı eski güzellikleri sürüyor.
Güven Turan, Melih Özel
Ubıh ve Necmi Zekâ’nın şiirleriyle, Hande Ası’nın düzyazısıyla katıldığı
dergide “L=A=N=G=U=A=G=E Poetry” üzerine oldukça özenerek hazırladığımız bir
dosya, bir kaza üzerine ortaya çıkan şaheser Keith Jarrett’in Köln Konseri
üzerine bir yazı ve şiir çevirisini kuantum fiziğiyle karşılaştıran ve hiç de
şaka yapmayan bir akademik makale çevirisi yer alıyor.
Ayrıca yine iletişimi
arttırma saikiyle, bu sayıdan itibaren kitap değerlendirmeleri yapacağız; bu ay
değerlendirilen şair ve yazarlar arasında Anita Sezgener, Cuma Duymaz, Edgar
Allan Poe (çevirileriyle), Kadir Yanaç, Liman Mehmetcihat, Mustafa Çevikdoğan,
R. D. Laing ve Ufuk Akbal yer alıyor.
“Peki, sen ne dersin?”
Değerli, fedakar dostum Samet Köse’ye
İngiltere kralı 8.
Henry, güzel bir kadına aşık olur. Roma
Başpiskoposu (Papa) 7.Clement’e bir mektup yazar ve ondan birlikte olduğu
eşinden boşamasına resmiyet kazandırıp yeni sevgilisiyle evlenmesi yönünde
istekte bulunur. Papa isteği geri çevirir. Bu kez 8. Henry , din kisvesi
altında kendi otoritesini devreye sokar ve İngiltere halkına İngiliz
Kilisesinin yeni lideri olarak atar, yeni güzel sevgiliyle evlenir, zavallı
kadın doğum yapamaz ve ona bir evlat veremez, bunun üzerine hapse atılır ve 1536 yılında kılıçla kafasını koparır,
kraliçe olduğu için balta kullanılmaz. 8. Henry cahil halkın gözünde artık eksiksiz yeryüzü Tanrı
gölgesidir.Hayret ki ne hayret. Yine bir kadına tutkuyla bağlanır onun da kafasını keser. 6
kadınından ikisini öldürür. Ama sorun yok, o dini bütün bir kraldır, istediği
kadar zulüm-yalan- hokkabazlığa baş vurabilir.
Şair Nesimi’nin ünlü hükümdar Timur’un yüzüne karşı söylediği sözdür:
“İki tür insan vardır: Kamil ve Cahil”, sonra ilave eder: “Siz dini, Allah’ı
kullanarak halkı kandırmaya devam ediyorsunuz, ama yeryüzünde bir gün o Kamil
insan zafer kazanacak, o her şeye vakıf insan.” Yani edebiyatla, kitapla,
sanatla şununla bununla dost olmak hemhal olmak yetmiyor aziz kardeşim. Önce
“insan”- ama insan olmak gerek, allameye cihan da olsan o “insan” sıfatına
yakışanı seçeceksin yaşamının her aşamasında, soluk aldığın her anda,
kaleminden çıkan her sözcükten sorumlusun, adın: İnsan.
‘Ne
denizdeyiz, ne karada
Bilinç masalsı bir ev,
Belleğimiz avare.’
Güç dengesinde,
yaşam tercihinde önüne konulan terazide
hangi kefede yer edinmen gerektiğini bilmeden tarihten gelen bir safsata ve
ahlaksızlığa hala göz kırpabiliyorsan ve çıkar-hokkabazlık dolu
politik-molitik-çok ilik bir sofraya kendini güçten yana yem edebiliyorsan, o
kafası kopartılan zavallı güzellerden bir farkın yok. Ondan sonra gelip zafer narası atma,
biliyoruz, Spartacus’un yenilgisinden( o müthiş çıkışı ezilmişlerin tarihine yazmak ne bükük bir andı ama) beri muktedirler nara atıyor. Herkes kendi öznel
tarihini kendisi yazar, başkası değil.
Herkes, ama herkes işinde gücünde, kimse kendini durduk yerde uyduruk
masal kahramanı sanmasın, nice canlar, nice dehşet yetenekler, ruhlar, kalpler,
kimse görmeden, hissetmeden çekip gittiler dârı fâniden. Geriye ya bir çift
sözleri kaldı ya da kalmasını hiç istemediler. Anadolu’nun yüreğinden kopmuş
adı (çoktan) zerreye karışmış bir
ozandan yadigardır. Der ki, bir derviş varmış, divane olduğunu bilmiyorum,
olduysa da başımın tacıdır, o güzel insan kimi gün birinin yolunu çevirir,
“Peki, sen ne dersin?” diye bir soru sorarmış çevresine. Gülüp geçenler, tebessüm edenler çıkardı bu
soru karşısında, faka içten içe sahi “ben ne derim peki?” yanıtı halkın bir çok
kesiminde belirmeye başlar. İşte o anlar
kıymetlidir, çünkü Ay bir anda başka türlü gözükür gök yüzünde, kır çiçekleri,
akan su, yağmur, rüzgar ve yaşam , derin rengini sunar o insanlara, algıları,
hissedişleri temelden değişir. Yaşamın sanıldığından çok daha kısa, uçucu ve
geçici olduğunu fark ederler.
-“İyi ki egoya ulaşan bütün ruhsal etkiler bilince
mal olmuyor…”
Evet, yoksa ne çirkin, ne sevimsiz, ne çekilmez bir
yük olurdu bu. Soyutla, somutu çok iyi ayırt etmek gerek, aksi halde yaşamı hem
kendimize hem de kendimize berbat
ederiz.
Yazmak(!) , hele boş boş yazmak, konuşmak ve zaman
itlafına düşeceğime, gökkuşağını, renkleri, suyun, gülücüğün, toprağın
yasalarını incelemeyi yeğlerim, bir ömrüm daha olsa onu da kitap okumaya, iyi müzik dinlemeye, sevdiğim gümüş perdeye, sevdiklerime veririm. Kesif eyyama verecek tek bir hücrem yok, hiç olmadı.
Ben öyle yaptım; olsun, varsın gökyüzü beni hiç
görmesin, yeryüzü biliyor, ayaklarım, gövdem ona konuk şimdilik, “ona” revan
oluncaya dek.
Muhabbetle, / Sufi.(Sur)
TARANTA-BABU’YA BEŞİNCİ MEKTUP // Nazım Hikmet
Published Cumartesi, Şubat 17, 2018 by borges defteri.
TARANTA-BABU’YA BEŞİNCİ MEKTUP // Nazım Hikmet
Ağustos 1935
Görmek
işitmek
duymak
düşünmek
ve konuşmak
koşmak alabildiğine
başı dolu
başı boş
koş-
-mak...
Hehehey TARANTA-BABU
hehehey,
yaşamak ne güzel şey
anasını sattığımın
yaşamak ne
güzel şey...
Düşün beni
kollarım, senin üç çocuk doğurmuş
geniş
kalçalarındayken…
Düşün sıcak…
Düşün kara bir taşa damlayan
çırılçıplak
bir su
sesini...
İstediğin yemişin
rengini, etini, adını düşün...
Gözdeki tadını düşün
kıpkırmızı güneşin
yemyeşil otun
ve koskocaman
masmavi bir
çiçek gibi açan
ay
ışığının…
Düşün TARANTA-BABU!
İnsanoğlunun yüreği
kafası
kolu
yedi kat yerin altından
çekip çıkarıp
öyle ateş gözlü çelik allahlar yaratmış ki
kara toprağı bir yumrukta serebilir,
yılda bir veren nar
bin verebilir.
Ve dünya öyle büyük,
öyle güzel
öyle
sonsuz ki deniz kıyıları
her gece hepimiz
yan
yana uzanıp yaldızlı kumlara
yıldızlı suların
türküsünü dinleyebiliriz...
Yaşamak ne güzel şey
TARANTA-BABU
yaşamak ne güzel
şey…
Anlayarak bir usta kitap gibi
bir sevda şarkısı gibi duyup
bir çocuk gibi şaşarak
YAŞAMAK...
Yaşamak:
birer birer
ve hep
beraber
ipekli bir kumaş dokur gibi...
Hep bir ağızdan
sevinçli bir destan
okur gibi
YAŞAMAK...
. . .
. .
. . .
. . . . . .
YAŞAMAK...
Ne acayip iştir ki
bu ne
mene gidiştir ki TARANTA-BABU,
bugün bu
"bu inanılmayacak kadar güzel"
bu anlatılamayacak kadar sevinçli şey:
böyle zor
bu kadar
dar
böyle kanlı
bu
denli kepaze...
NAZIM HİKMET
"Belki de bir
ayin merasiminde
Gelip gittiğim
bu yer
Bir taş biriktirmek
içindir bir zerreden."
E. Firuzi
Ritsos ve Taşlar
Taşların ayak sesleri de atların ayak seslerine benzer mi
Bay Ritsos?
Tiki tak, tiki tak, tiki tak..
Yoksa taşlar fısıldayarak mı yol alıyorlar?Nasılsa hiç
yakalanmıyorlar..Tam kafamızı çevirdiğimizde köşe başlarını tutmuş oluyor
taşlar. Yahut serverip sır vermez serdengeçtilerdir onlar, bizimle köşe kapmaca
oynuyorlar. Yoksa sessiz bir heyelan mıdıronlarınki, Dünya’nın ki gibi.. Sizin
taşlar, bizim taşlar, taşlarımız. . Kavimden kadîmetelaşlarımız. Yola dökülüp,
yoldan dökülüp, akıp gidiyorlar. Taşlar, kim bilir hangi geçmiş ruhların suretidir,
sudan izler taşıyan. Taşlar ne zaman yol oluyor, yol ne zaman su? Su ne zaman
gölge? Belki de taşlarinsandanhikâyelertoplayıp ketum bir kokuylagizliyordur içlerine,
amber niyetine.
Ütopik bir tesadüfle görüyorumRitsos adını, yol kenarında: “Ve sonra sadece taşlar kaldı”diyor şairyola
çekingen asılmış bir tabelada. Takip ediyorum onu, kentte durgun bir öğle sonu.
Görkemli bir kapı belimi kavrar gibi çekiyor beni içeriye.
Mütevazibir görevli buyur ediyor girişte. Tarihin ve azınlık olmanın bütün
mahcubiyetiyle gülümsüyor bana. İnsana, gülüşüne ısınıyorum. Sanki medeniyetten
yapılmış bir tepeye tırmanır gibi çıkıyorum yüksek merdivenleri. Yüksek tavanlı, yüksek kirişli, vefakârbir bina.
Küçük talebe elleri görmüş demir tırabzanlar, çocuk seslerini çoktan unutmuş. Sıcak
sınıflar boş soğuk odalara dönüşmüş, hatıralar dolaplara kaldırıp kilitlenmiş; ikiye
ayrılmış bir küre,kurşun kalemler, açılmaktan yorulmuş, küçücük kalmış boya
kalemleri, ürkek el yazılı defterler, kağıttan kayıklar, dokunulsa dağılacak
kitaplar..
Uzak bir zamandan Ritsos yansıyor perdeye, mavi bir
denizle söyleşiyor;“taşlar” diyor. Taşlar derken kıymetli kitaplardan bahseder
veya nadide bir şeye dokunur gibi itina ediyor şair. Ritsos taşları belki de
antik Yunan heykellerinin önünde saatlerce oturduğu ve onların destanlarını dinlediğiiçin
seviyor. Durup onunla söyleşiyorum..
Sevgili Bay Ritsos,
Talihe bakın ki sizinle taşlardan tanışıyoruz. Şiirden
tanıştığımızı da söyleyebilirdim veya demokrasiden veya Ege’den, aşktanama en
çok taşlardan tanışıyoruz işte.Taşlar şiirle ve ayaksesleriyle girdiğinden beri
hayatıma.
Şeytan Adası’na düştüğünüzde, kesin ve yalın bir sürgün
hayatınızın dört duvarıyken yüzünüzü taşlara döndünüz. Belki de bazı taşlar,
varoluş hedeflerini biliyor ve sizi bekliyorlardı.Siz de onları ayrı ayrı
kumaşlar gibi keşfettiniz; mermerşahi, tartan,filafil, fresko, atlas,satin,haki…Ve
onlara ne tanrılar ve ne kahramanlar nakşettiniz…Öyle güzel ve alımlı suretler
çizdiniz ki onlara sürgündeki hücre arkadaşlarınız isyan etti: “Nasıl da genç
ve güzel tanrılar çiziyorsunuz; bağ, bostan gülistan’mış gibi hayatımız!Yaşadığımız
bu sefil hayatı neden anlatmıyor ve duyurmuyorsunuz? Yoksunluk, eziyet ve
şiddet dolu bir dünyada nasıl oluyor da resmettiğiniz hiçbir şeyde biz yokuz?”dediler.
Hatta o kadar öfkelendi ki arkadaşlarınız sonunda şu cümleyi de duydunuz; “Bay Ritros!..Delirdiniz mi yoksa,kendinize
geliniz!” Siz tanrılarla ve taşlarla konuşmaya devam ettiniz ve sevgiden, aşktan
dem vurdunuz. Görkemli aşklar için tutkulu yüzler yonttunuz taşlarınıza.İnatçıydınız,
taşlara her daim inandınız. Oysa ne çok fırtına gördü o taşlar:
Ani bir Rüzgâr
esti. Ağır pancurlar gıcırdadı.
Yapraklar
toprak üzerinden havalandı uçup gittiler
Sadece taşlar
kaldı. Bunlarla idare etmeliyiz şimdi.
Bunlarla-
tekrarlar- bunlarla…Gece mor dağdan inerken
Ve
anahtarlarımızı kuyuya atarken
Taşlarım,
taşlarım – der- tanımadığım yüzlerimi ve bedenimi
tek tek
yontayım, bir duvarın üstünde kuvvetle sıktığım elimle.
Gök şimdi,
yaralı bir martı,
Süzüldü
denize.
Sana
kargaşalığın üzerindeki
köprüyü
kurmaya çalışan bu el
kırıldı.
Bak bana:
Ne kadar
çıplak ve suçsuz
duruyorum
önünde.
Ani bir rüzgâr yeniden estiğinde görkemli bir törenle
yakıldı bir kitabınız! Siz yine de EROTİKA!!diye bağırdınız ve “Çocuğun gördüğü
düştür barış” dediniz ardı sıra. Bizim yakadan yankı aldı sesiniz..
Sonra taşlar uzo uzattı size; Kalimera!Siz,yasu!dediniz. Şiirleriniz
Ege’den esti bize. Biz yıllarca bildik
Zorba’yıve zeybetiko oynadık.
Sonra, sonra..
Yavaş yavaş
çekildi aramızdan biraz üzülmüş gibi
Tuhaf bir
şekilde dinginlik içinde, bulmuş gibi
Büyük, dile
getirilemez bir şey-başsız bir heykel, bir yıldız, bir doğru
Son ve biricik
doğru;-hangisini?-ona sorduk. O
Konuşmadı,
sanki öğrenemeyeceğimizi ne de öğrenmek istemeyeceğimizi
Biliyormuş
gibi.
İlk taşı
Biz attık ona,
dostları. Düşmanlarının canına minnet.
Duruşmada
Sordular ona,
bir daha sordular. Tek sözcük çıkmadı
Ağzından. O
zaman başkan
Hızla çaldı
zili, bağırdı, öfkelendi; sessizlik olsun diye,
Sanığın
sessizliği duyulmasın. Oy birliğiyle verildi yargı.
Teker teker
geri döndük ve alnımızı duvara dayadık.
…
Bu eski okulun yüksek beyaz duvarında karşınızda duruyor
ve küçük bir talebe gibi taşlarla daha neler konuştuğunuzu, onlardan neler
öğrenip onlara neler söylediğinizi merak ediyorum. Sanki beni duymuş gibi bir fısıltı dökülüyor
duvardaki dudaklarınızdan:
“Ve sonra taşlar
kaldı.”
Kainatın sırrına ermiş gibi tekrarlıyorum..
“Ve sonra taşlar kaldı.”
İşte bu pek hüzünlü Bay Ritsos..O yüzden, şimdi bu
mektubu yazarkenbana biraz deniz veya biraz müzik lazım.. Deniz oldukça uzak, uzanıp
birkaç tuşa dokunuyorum oturduğum masada ve bulduğum bir melodinin beni
yatıştırmasını umuyorum. Müzikle birlikte kilise korosu gibi inişli çıkışlı çalıyor
kalbimde. Derken atlar sökün ediyor dörtnala, kalbim yuvarlanıyor yerinden ve
taşlara karışıyor.Yuvarlanırken bir ritim bile tutturuyoruz birlikte; tik tak,
tiki tak, tiki tak..Sonra taşlar..Sonra taşlar yoldan yola, yoldan yola..
Taşlar yeniden yol alıyor, ayak
izlerimizden ve gölgelerimizden yeni hikâyeler, yeni şiirler toplayarak.
Taşlar için üzülmeyin artık Bay Ritsos..
Efharistopoli
file
Elif Firuzi
* “Ve sonra Taşlar
Kaldı” (Ritsos), KirkorSahakoğluÜtopyasergisi,
Galata Rum Okulu, Haziran 2017.
Efharistopoli
file:Çok teşekkürler dostum
"Kuşlar üçüncü zamanda ortaya çıktı,
Aşk tebeşir çağında
Ben onu bunu bilmem
Ayın elinde hatmi vardı..." // M.C. Anday
15 yılın
emeği, deftere emek veren bütün ama
bütün yazar, çizerlerine, şairlerine kır çiçekleri olsun.
15 yılın
emeği, yaşama veda eden defter yazarı canlarımıza, deftere inanılmaz katkıları olmuş, o pak ruhlara armağan olsun, bir edebiyat oluşumu için çok büyük bir hüzün yumağı ve kayıplardır: Süha Tuğtepe, Ömer
Serdar, Batuhan Alpugan(Leon Felipe), Ziya Alpay, Doğan Ergül ve desteğini asla
esirgemeyen o güzel insan Kerem Kamil Koç.
15 yılın
emeği, canımızdan çok sevdiğimiz, gülüşlerini gülüşümüz, hüzünlerini hüznümüz
saydığımız tüm kıymetli okurlara gitsin.
Defterin manevi baş yazarı,şairi ve her konuda düşüncesine, önerisine, yol gösterici ışık saçan düşüncelerine baş vurduğumuz ve de aslında defterin isim babası sayılan (Borges’e Mektubu) Enis Batur’a uzun ama uzun üretken yıllar dileyerek, bütün defter yazarları, şairleri, okurları adına verdiği büyük destekler için teşekkür ediyoruz.
Bunca
yıl, nice köy kütüphaneleri kurduk hep beraber (öyküleri defter de var), nice
tanımadığımız okurun kütüphanesini (karşılıksız) kitaplarla zenginleştirdik, uzak köy, kasaba, şehir demedik bu konuda.
Sayısız öğrenciye eğitim bursu sağladık,
hala da devam ediyor, şu an 5 öğrenci defterin eğitim bursunu alıyor, bir yığın
yayına (dergi, kitap, vs) ciddi katkısı olmuştur, ister maddi, ister
manevi…
defter işte böyle bir zerre, hep ama hep rüzgarda savrulan.
Küllerinden yeniden doğan kıymetli yazarlar, şairlerin la mekanı…
“Siz
alınmayın
Hayatımızı
nar gibi çoğaltan,
Mert
insanlar.
Üretmenin
tadını,
Alınandan
yüreğine akıtan;
Söze
sevgi veren,
Önü
arkası engin güzel insanlar…
Biliyorum
yaşadığıma sevinmeyenler,
Sevinecek
çekip gitmeme.
İşte
buna inat yaşıyorum.
Kapatıyorum
kan yollarını kinle…” // Süha Tuğtepe
Defter
Philip Cushman "insanları inceleme süreci, onları birer metin gibi okumak değil, daha
çok onların gerisinde durup, omuzlar üzerinden, onların kendilerini okudukları
kültürel metni okumaktır" der.
Defterin sözlük tanımına baktığımız zaman "genellikle hafif bir kapak içerisinde, bir
araya tutturulmuş kağıt yaprakları" şeklinde tanımlandığını görürüz.
Borges Defteri ise kendisini "şair,
ressam ve yazarların edebiyat ve plastik sanatlar eksenli 'e-edebiyat' oluşumu"
şeklinde tanımlar. Borges Defteri, bir araya tutturulmuş kağıt yaprakları gibi
olmanın yanı sıra katılımcılarının omuzları üzerinden birer kültürel metin
okuma ve anlama girişimidir.
Borges Defteri yine yaşadığımız dünyanın
sorunlarıyla esrarengiz algoritmalar içinde ilgilenen bir oluşumdur. Neden
başka bir eylem değil de deftere dillendirme sorusunun yanıtını da Cambridge'li
filozof şöyle verir: "dilin
sınırlar, benim dünyamın sınırları anlamına gelir."
Borges Defteri, Kübist ressamların önerdiği gibi
kendi realitesini kendisi yaratan bir oluşumdur. Defter için gerçekliğin ya da
doğruların aynası olma çabasının yanı sıra birer ilişki kurma, bağlanma
girişiminin aynası olduğunu söyleyebiliriz. Deftere bırakılan her yeni ileti
yeni bir ifadelendirme demektir. Her biri dünyaya farklı bir yaklaşım olanağı
sunar, bir diğerinde gizlenmiş olan ya da varolmayan bir varlık biçimini
duyumsayarak. Gilbert ve George benzer şekilde çalışmalarını tek bir yaratıcı
beynin ürünü olarak sunmayıp, ilişkilerinin bir ürünü olarak sunar ve
postmodern ortamda manevi bir dilin yeniden canlandırılmasının araçlarını
bulurlar. Ortaya çıkan tablo, eşit derecede gerçek, karşılıklı olarak birbirini
dışlayacak şekilde benliğin görünümlerini taşımaktadır. Kişi burada kendisini
aynı zamanda çok sayıda benlik olarak algılayabilir, bu çoğul bir evrene giden
yolda kişinin alacağı anlamlı bir tavır almadır ve inanılmaz biçimde insanı
özgür kılan bir süreçtir.
Erikson'a göre "insan varlığının sosyal ormanında bir kimlik duyumu olmaksızın yaşıyor
olma duygusu imkansızdır." Bu nedenle sağlıklı gelişimin en önemli
basamaklarından birisi tutarlı bir kimlik duygusunun kazanılmış olmasıdır.
Borges Defteri'nin yaşanılanlara karşı bir tavır alma, tutum sergileme üzerine
yapılandığı, bir anlamda muhalif olma anlamını barındırdığı belirgindir. Tabir
alma derken bir insanın dünyaya bakış şeklini yansıtan ve davranışlarından
çıkarılan psikolojik süreç örgütlenmesini kastediyorum. Tavır alış ve tutum,
insan eylemine yön veren ve şekillendiren içsel yapılardır. Borges Defteri
katılımcılarının yaşamları, dünya görüşleri, tutumları, korkuları, umutları,
politik görüşleri, dinsel inançları, eğitimleri ve uzmanlık alanları gibi
konular kendilerini deftere bıraktıkları her ileti ile derinliğine ele verir.
Deftere yazanlar kim olurlarsa olsunlar sınırlarını,
yetenekleri, umutları, engellenmeleri, sorunları, endişeleri, tutumları ve
inançları ile aynı zamanda bir sosyal kimlik meydana getirmektedir. Defterin
her katılımcısının iç dünyasında nasıl bir işlev gördüğü sorusunun yanıtını her
katılımcının kendisinde bulması gerektiğini biliyorum. Yine de Defterin genel
bir anlama ya da kavrama sisteminin hiçbir köşesini boş bırakmama eylemi,
dışımızda olup bitenleri anlayabilme ve anlatabilmek için bilişsel bir sistem
edinme girişimi olduğunu ileri sürebilirim.
Clyde Kluckhohn'un kültür tanımından esinlenerek şu
yordama da bulunabiliriz. Sepet örmenin önemli olduğu bir toplumda sepet
örebilmek için kurutulmuş saz saplarına ve ince dallara gereksinim vardır.
Ancak tek başına saz ve dallar bir sepet oluşturamayacaktır. Sepet ancak,
dalların ya da sazların belli bir şekilde işlenmesi sonucu oluşur. Asıl önemli
olan bu sepet örme şeklinin toplumda herkes tarafından bilinen ve diğer
kuşaklara da aktarılabilen bir uygulama haline gelmesidir. İşte Borges Defteri,
sepet örmek için yeterli maddi koşulların oluşmadığı,
okuma-yazma-eleştirme-paylaşma kültürünün yeterince yerleşmediği ülkemizde
"e-edebiyat" işine girişmekte, bir başka deyişle tevarüs edilmemiş
bir kültürün öncülüğünü yapmaktadır. Dört yüzyılı aşkın yazılı metin kültürünün
temsilcileri ve gönüldeşleriyle, bu yepyeni kültürün temsilcileri ve sevenleri
arasında gerginlik olabilir, doğal karşılanmalıdır. Bilgilendirme, farkındalık,
eleştirel bakış açısı, ifade özgürlüğü (estetik yanlış olmamak koşuluyla), ait
olma, güçlü bir bağımsızlık duygusu, duygusal ve düşünsel açık fikirlilik, çift
yönlü bir bağlılık ve dayanışma duygusu, araştırmacılık, yenilik arayışı Borges
Defteri'nin benim görebildiğim başlıca bileşenleridir. Borges Defteri,
sınırların giderek kaybolduğu global bir dünyada katılımcılarına bilişsel ve
duygusal bir zırh sağlamaktadır. Suler'in öngördüğü gibi, herhangi bir gruba
ait olma, o grubun üyesi üzerinde terapotik sonuçları olan bir süreçtir. Bir
başka deyişle grubun inanç sistemine sahip olma, belirsizliklerin getireceği
bunaltı ve yabancılaşma duygusu ile başa çıkma işlevi gören bir yapı ve anlam
sunacaktır.
İster sanal ortamda olsun isterse yüzyüze ilişkide,
tüm grupların çeşitli aşamalardan geçtiği biliniyor. Bu aşamalar şunlardır:
Normlar oluşturma; grup amaçlar ve temel davranış
kuralları ve tipik davranış modelleri geliştirir. Ortaya çekilme; katılımcılar
bir arada geçinmeye çalışır, çatışmadan kaçınırlar, bunun için benzerlikler sıralanır,
birbirlerine övgüler düzülür. Fırtına oluşumu; görüş ayrılıkları ve çatışmalar
başlar, liderlik sorgulanır. Eylem gerçekleştirme; grup düşünce çeşitliliğini
benimser, çatışmalarla başa çıkma öğrenilir, giderek daha esnek biçimde
örgütlenilir.
Borges Defteri'nin gelişimsel açıdan fırtına oluşumu
ile eylem gerçekleştirme arasında bir yerde olduğunu ileri sürebiliriz. Böylesi
geçiş dönemleri beraberinde gerilim, güvensizlik, duygusal karmaşa hatta zaman
zaman panik duygusu getirebilir. Borges Defteri'nin çeşitliliğin kucaklandığı,
yeni katılımlara her zaman yer bulunan dinamik ve olgun bir gruba doğru yol
alacağına dair hiçbir kuşkum yok….
Daima muhabbetle,
Samet Köse
- borges defteri