Borges Defteri:Edebiyat-Plastik Sanatlar-Sinema- Müzik Eksenlidir...
Haiku
"Suyu
ağlamak için içiyoruz,
sen ve
yalnızlık arasındaki kapı aralığında,
keder şiir
değil, keder insanlıktır, şiir yazıyor.”
Argos
Ahıska
Orhan Pamuk bir kez daha batı kültürüne biat eden şark
aydınının yeminli tercümanlığına soyunarak, klasik doğu aydınının ezeli
kompleksini kaçınılmazlıkla yerine getirmiş ve içinde bulunduğu toplumun alt
katmanının biraz üstünde, üst katmanının oldukça altında seyreden Mevlüt adlı
bozacının romanını yazmış!..
Şuna her zaman hayran kalmışımdır, Büyükada'da ve Nişantaşı'nda büyümüş zadegan ve Robert Kolej çocukları toplumun bu katmanını nasıl bu denli açığa çıkaran pitoresk / pikaresk bir destanı, kraldan fazla kralcı edasıyla böylesine dile getirebilirler! Onlarda bu yetenek var, kamçılı vali statüsünün evlatları inanın bu konuda olağanüstü yetenekli, çok iyi ve ayrıntı zenginliğinin okyanusunda süper bir donanımla yetiştiriliyorlar!..
Basit bir örnek, Robert Kolejli kadın sanatçımız, balık ekmek satıcısı adamın karısına nerelisin dedi, kadın Erzincan ilçelerinden bir köye kadar gitti, zorlukla konuşan kadın hayatının hatasını yaptı ve aydınımıza sen nerelisin dedi, Robert Kolejli ve bu kadının sosyobiyolojik ve olabilecek tüm kültürel diasporasını kendisinden daha iyi hicvedebilecek sanatçımız bir an duraksamadı bile; Şıkırdak'lıyım ben dedi!
Hiç yoruma gerek yok, sanatçımıza hem hayran kaldım, hem de o çevrelerden biri olarak utandım, kadın sorusuna verilen yanıtın, gerçek olmadığını sezdi mi bilemem, ama Robert Kolej zekasını / yetkesini kavramayan, bunun gerçek olabileceğini bilir, düşünür, gerçek sanır, üzücü olan sanatçımızda köylü, ama aldığı kültür, toplumunu aşağılayan ve bunu korkunç biçimde sezdirmeden yapabilen kolonyalist bir ahlaksızlığa dönüşmüş. Mankenin oyu iki sayılmalı diskurunu üreten, türün öbür bireylerinin ürettiği bir tavır, bir kalpazanlık bu, kökenleri ne tuhaf bağlantılar içinde görüyorsunuz... Bu örnek değil gerekçesi, bu geniş ve yüz yıllık bir spektrumdur ve bilenler bilir.
Kafamda Tuhaflık Var, sözü ettiği yaşamın ayrıntılarını kahramanlarından çok daha iyi bilen bir kültür duayeninin, görevini kusursuz bir çılgınlıkta dile getirebildiği görkemli bir roman. Varoş ve vulger bir hayatın içinde yaşayan Mevlüt'ü bir kobaymışçasına, büyük bir ustalıkla içini dışını anlatıp, xray cihazından geçiren, tüm organlarınının röntgenini çekip, analiz eden, gizlerini ele veren, usa sığmaz derecede, Mevlüt'ün kendisinin bile bilemeyeceği hassalarını, acı ve acz dolu yaşamının inceliklerini, ele geçmezliklerini büyük bir ustalıkla sergileyip, ortaya koyan devasa bir vodvil.
Şark kurnazlığının pençesinde kıvranan Mevlüt portresinin, Zeytinburnu'nda, Tarlabaşı'nda varoşlarda süren trajikomik ve gülünesi / ağlanası yaşamının, damarlarında akıp giden hayatının bir cisim (cismani ruhsuzcasına) boyutuna indirgenmiş adamının, aşağılık, üçkağıtçı, dayanaksız ve gülüt yanlarıyla, ciddi bir Kemal Sunal filmi eşliğinde; Orhan Pamuk'un İvedik'leşmesi ve hatta edebi Gora'lığa soyunması çerçevesinde olağanüstü bir yergi, taşlama, drama, hissedilmez bir heccavlık ve aşağılama dolayımında akıp giden tuğla büyüklüğünde bir klişe, klasik bir edebi hoyratlık, korkunç bir ustalıkla kaleme alınmış, alışılmış ve dehşet salan, ucuz ve kokuşmuş bir varyete!..
Orhan Pamuk varoşun kaçak elektrik kullanma hilelerine ve kurnazlığına o kadar incelikli ve ağırlıklı yer vermiş ki, ciddiyetin utanç vericiliği, komedyayı o denli aşıyor ki artık, Orhan yoksa sende mi 'Zeytinburnu Çocuğusun' diye haykırasınız geliyor. Üstelik şunu unutmuş, elektrik saati, görevlinin resmi çalışma saatlerinin dışında, akşam 5'de, zamazingosu / zımbırtısı sökülerek, sabahın resmi çalışma saatinin başlangıcı 8,30 sularında takılır!.. O saatler içinde sayaç elektrik kullanımını kaydedemez, en basit yöntemlerden biride budur. Kusursuz ve günahsız. Varoş doktoru Selim böyle yapardı.
Roman, Bütün Dünya ve Reader Digest dergilerinde görülen, kuş uçurtmayan ve 32 kısım tekmili birden, hayat maceralarını andırıyor, tefrika gibi, hızla ve zevkle okuyabilirsiniz, geride kalan ne, boynunuza takılmış manipüle bir saman torbası, tren geçiyor iyi bak!.. Elbette Robert Kolej'in kuvözlerinde yetişmiş bir insanın, bir ya da iki tiradı size ilham vermese de gülümsetebilir.
Bu romanları Orhan Kemal yazdı, Bekir Yıldız, Fakir Baykurt daha alttakilerin versiyonlarını yazdı, daha başka yazarlarımızda vardır, hatta yapıt Ağır Roman gibi, Metin Kaçan'ın kitabını andırıyor ama dil olarak değil, mantık ve konu yakınlığı açısından. Ağır Roman bu kitap gibi değil ama o edebi ve kayda değer bir kitap.
Kafamda Bir Tuhaflık, varoşun iç dünyası ve alışkanlıklarını Umberto Eco yoğunluğunda dile getiriyor, ne ki bir roman değil, sanki 'Basü Badel Mevt' borcundan doğan yükümlülüğün sadakatle yerine getirilmesinin, ruhlara dinginlik veren şatafatı, Mevlüt yeniden klonlansa yüzyıllar sonra bu kitaba bakarak inşa edilebilir belki...
Ama bu neye yarar, Orhan Pamuk gibi bunu yapan milyonlarca 'Şark Kuşu' var. Kitabın edebi değeri sıfır, anlatım değeri yüksek, batıda geçerlilik notu, on, belki yıldızlı pekiyi... Sezdirmeden, belki Orhan Pamuk bile yemin vererek, amacım o değil diye Pierre Loti'nin Aziyade'sinde olduğu gibi, avaneyi iyi niyetli olduğuna inandırabilir, bu yarıcılıkta, bütün ustalıkta buradadır zaten!..
Sonuç; Orhan Pamuk, oryantal ve sahibinin sesi bir romancı, bu mantığın modası geçti ama bu tür sanatçı görevine o kadar sadıktır ki; bu yolda ölür belki de ama Şıkırdak'lıyım demekten asla vazgeçmez. Onlara göre doğu içler acısıdır ne yazık ki, yaşamıyordur, insanlık müsveddesi bir trajikomikliğin içinde gelip geçen bir hayat rüzgârıdırlar.
Bu tür romanı yazanlarda; ucuz bir mantığın halkalı kölesi, misyonerlik şubesi ve bir kamçılı valisi edasında, yaratılmış uygarlık düzenimizin; sözcüleri olarak, görevlerini sadakatle, bağlılıkla yapan zemberekli bir emir eri gibi geçip giderler, eline ne geçti kanaat önderi!..
Para, mevki ve Cihangir'den evine doğru, yelkenli bir gemi gibi kamburu ine çıka yitip giden bir ikirciğin, giderek solan sureti... Uzaktan kumandalı bir meczubun, silueti... Şarlatan doğuluysa, Şarlo'tan'da batılı!..
Kendisi, Nazım'ın, Mehmet Akif'e duyduğu saygının nedeni olan bir 'İnanmışlık' içinde olabilir, ama değil...
Çünkü; Orhan Pamuk batının yarattığı uygarlık sisteminin, barbarlık ve sömürüye dayandığını, silahların ve nükleer gücün gölgesinde sürüp giden bir Çoban Aldatan Kuşu olduğunu, tüm detaylarıyla açığa çıkaran bir roman yazabilir mi... İki Dünya Savaşının sorumlusunun batı olduğunu, emperyal ve acımasız bir anarko kapitalizmin pençesinde, onun yeryüzüne yayılmış ahırlarında tüm insanlığın inlediğini ve bunun sonumuz olacağını ima eden satırlara secde edebilir mi!..
Batı uygarlığının, aslında kan üzerinde yükselen, el koymaya ve tüketime dayalı, gerekirse yapay savaşların acımasızlıkla servis edildiği bir FrankŞeytanlık olduğunu ileri sürebilir mi... Doğunun 'Anti Uygarlıkçı' ve umarsız aydınlarının dile getirmeye çalıştığı gibi; Mazohistçe bir tutum içinde sevdalanıp, savunduğumuz şeylerin, bir oyun ve batı toplumlarının ne pahasına olursa olsun refahını, sefahatını amaçlayan, kanlı bir vodvil olduğunu söyleyebilir mi...
Hiç bir zaman yapamaz bunu, Amerika'daki üniversitede işine son verilir, tutum ve düşüncelerinden dolayı olduğu asla belirtilmez, üniversitenin içine düştüğü darboğaz nedeniyle alınan tedbir çerçevesinde olduğu alabildiğine nazik -Şıkırdaklı- bir dille belirtilir ve hizmetlerinden ötürü kendisine sonsuz teşekkür edilir. Mezarında şu yazacaktır artık, 'Harbin tevlit ettiği bazı yaralar yüzünden vefat etmiş olup, cesedi herhangi bir Ağustos günü, Cihangir-Manhattan yolu üzerinde bulunmuştur!..'
Ayrıca prestiji, görünmez bir elin manivelasında hızla aşağılara sürüklenir ve Orhan'ın ölüsü belki de bir çöp kutusunu süsleyecektir artık.
İkinci sorunda şu, Orhan Pamuk, fason burjuvazimizin incilerini dile getiren -hiç yapılmadı- bir roman yazabilir mi, yüksek sosyetenin iç çamaşırlarını en az Mevlüt inceliğinde, iç gıcıklayıcı ve beyaz yaka suçlarının cennetinde yükselen morfinmanlığın derbederliğinde, tütsülerin içine dalarak, barların, pavyonların, diskoların, hidromellerin, kokainman, eroinman, lsd, marihuana, fahiş, fuhuş, 'Cinsel Ayrılıkçı' israf cehennemlerinin ortasında, bu Kaligula diyarının hengamesini, ortasına bağdaş kurarak, hangi Mevlütlerin ve hangi milyonlarca Rayiha'nın (Mevlüt'ün karısı) kendi kendini tavuk tüyüyle kürtaj etme fırsatını bile bulamadan, yok olup gittiğini anlatan mezbaha ve musalla taşı üreticisi, bu vahşi sosyete uygarlığının ipliğini pazara çıkarabilir mi...
Vergi kaçakçılığının, geri dönmeyen milyonların, yoksulların dilinin bile dönmediği kredilerin, plasmanların, sübvansiyonların, kaçakçılık, uyuşturucu ticareti, kolpa-parsa savaşları, köle ve beyaz kadın tacirliğinin handikapları ve gökdelenlerde yapılan pazarlıkların, Orhan Pamuk gibi aydınların, aslında vahşeti gizlenmiş bir şaşaanın, heybetin ve görkemle dolu sefahatin parmak çocukları, Pinokyoları hatta tasmalı baykuşları olduğunu alabildiğine açığa çıkaran bir roman yazabilir mi... (Yoksa yoksullar gibi dili mi tutulur, bu başka ve ayrılıkçı dünyalar karşısında!..)
Ne yazık ki yazamaz, değil korkmak hayalini bile kuramaz!.. Truva Atlığıyla geçen ahir ömrünün Bloody Mary sarhoşluğunda geviş getirerek ebedi uykusunu bekler!
Mevlüt ve karısının çarpıklıklarının, Turhan Selçuk'un sosyeteyi hicveden 'Bir Köpeğin Anıları' adlı çizgi romanında görülüp, duyumsanacağı üzere, sapkınlık, düşkıran bir acımasızlık ve us dışı bir hayasızlığa varabilecek sosyetik panoramasının, Mevlüt'ün dillere destan trajikomik yaşamının yanında, kozmikomik düzeyde kalmak şöyle dursun, şakanın bile ötesine geçemeyeceğini dile getirebilir mi!..
Orhan Pamuk, görünen ve bilinen dünyamızın ucuz ve bayağı Don Kişot'luğunu aşabilecek kalibrede bir yazar değil. Kimse değil... Sancaktarlık dışında!.. Sanatın gücü öncelikle kendine yetemez. Sanat kurulu düzenin, olmazsa olmazıdır ve 'Karşı koymak bile bir çeşit işbirliğidir' yasası uyarınca, görevini bağımlılıkla yerine getirir.
Onun için Orhan ve o, sen ve ben 'Yüzüklerin Kardeşliğini' kutlayabiliriz artık, çünkü bir adım öteye geçemeyeceğimizi biliyoruz. Orhan bunun tebessümünü yakaladı, bize ise göz yaşları düşüyor...
Ne yapmak gerekiyor diyebilirsiniz, sanat hiç bir zaman ne yapmak gerektiğini söyleyemez, ne olduğunu gösterebilir!..
***
BORGESYEN DRAM
Şuna her zaman hayran kalmışımdır, Büyükada'da ve Nişantaşı'nda büyümüş zadegan ve Robert Kolej çocukları toplumun bu katmanını nasıl bu denli açığa çıkaran pitoresk / pikaresk bir destanı, kraldan fazla kralcı edasıyla böylesine dile getirebilirler! Onlarda bu yetenek var, kamçılı vali statüsünün evlatları inanın bu konuda olağanüstü yetenekli, çok iyi ve ayrıntı zenginliğinin okyanusunda süper bir donanımla yetiştiriliyorlar!..
Basit bir örnek, Robert Kolejli kadın sanatçımız, balık ekmek satıcısı adamın karısına nerelisin dedi, kadın Erzincan ilçelerinden bir köye kadar gitti, zorlukla konuşan kadın hayatının hatasını yaptı ve aydınımıza sen nerelisin dedi, Robert Kolejli ve bu kadının sosyobiyolojik ve olabilecek tüm kültürel diasporasını kendisinden daha iyi hicvedebilecek sanatçımız bir an duraksamadı bile; Şıkırdak'lıyım ben dedi!
Hiç yoruma gerek yok, sanatçımıza hem hayran kaldım, hem de o çevrelerden biri olarak utandım, kadın sorusuna verilen yanıtın, gerçek olmadığını sezdi mi bilemem, ama Robert Kolej zekasını / yetkesini kavramayan, bunun gerçek olabileceğini bilir, düşünür, gerçek sanır, üzücü olan sanatçımızda köylü, ama aldığı kültür, toplumunu aşağılayan ve bunu korkunç biçimde sezdirmeden yapabilen kolonyalist bir ahlaksızlığa dönüşmüş. Mankenin oyu iki sayılmalı diskurunu üreten, türün öbür bireylerinin ürettiği bir tavır, bir kalpazanlık bu, kökenleri ne tuhaf bağlantılar içinde görüyorsunuz... Bu örnek değil gerekçesi, bu geniş ve yüz yıllık bir spektrumdur ve bilenler bilir.
Kafamda Tuhaflık Var, sözü ettiği yaşamın ayrıntılarını kahramanlarından çok daha iyi bilen bir kültür duayeninin, görevini kusursuz bir çılgınlıkta dile getirebildiği görkemli bir roman. Varoş ve vulger bir hayatın içinde yaşayan Mevlüt'ü bir kobaymışçasına, büyük bir ustalıkla içini dışını anlatıp, xray cihazından geçiren, tüm organlarınının röntgenini çekip, analiz eden, gizlerini ele veren, usa sığmaz derecede, Mevlüt'ün kendisinin bile bilemeyeceği hassalarını, acı ve acz dolu yaşamının inceliklerini, ele geçmezliklerini büyük bir ustalıkla sergileyip, ortaya koyan devasa bir vodvil.
Şark kurnazlığının pençesinde kıvranan Mevlüt portresinin, Zeytinburnu'nda, Tarlabaşı'nda varoşlarda süren trajikomik ve gülünesi / ağlanası yaşamının, damarlarında akıp giden hayatının bir cisim (cismani ruhsuzcasına) boyutuna indirgenmiş adamının, aşağılık, üçkağıtçı, dayanaksız ve gülüt yanlarıyla, ciddi bir Kemal Sunal filmi eşliğinde; Orhan Pamuk'un İvedik'leşmesi ve hatta edebi Gora'lığa soyunması çerçevesinde olağanüstü bir yergi, taşlama, drama, hissedilmez bir heccavlık ve aşağılama dolayımında akıp giden tuğla büyüklüğünde bir klişe, klasik bir edebi hoyratlık, korkunç bir ustalıkla kaleme alınmış, alışılmış ve dehşet salan, ucuz ve kokuşmuş bir varyete!..
Orhan Pamuk varoşun kaçak elektrik kullanma hilelerine ve kurnazlığına o kadar incelikli ve ağırlıklı yer vermiş ki, ciddiyetin utanç vericiliği, komedyayı o denli aşıyor ki artık, Orhan yoksa sende mi 'Zeytinburnu Çocuğusun' diye haykırasınız geliyor. Üstelik şunu unutmuş, elektrik saati, görevlinin resmi çalışma saatlerinin dışında, akşam 5'de, zamazingosu / zımbırtısı sökülerek, sabahın resmi çalışma saatinin başlangıcı 8,30 sularında takılır!.. O saatler içinde sayaç elektrik kullanımını kaydedemez, en basit yöntemlerden biride budur. Kusursuz ve günahsız. Varoş doktoru Selim böyle yapardı.
Roman, Bütün Dünya ve Reader Digest dergilerinde görülen, kuş uçurtmayan ve 32 kısım tekmili birden, hayat maceralarını andırıyor, tefrika gibi, hızla ve zevkle okuyabilirsiniz, geride kalan ne, boynunuza takılmış manipüle bir saman torbası, tren geçiyor iyi bak!.. Elbette Robert Kolej'in kuvözlerinde yetişmiş bir insanın, bir ya da iki tiradı size ilham vermese de gülümsetebilir.
Bu romanları Orhan Kemal yazdı, Bekir Yıldız, Fakir Baykurt daha alttakilerin versiyonlarını yazdı, daha başka yazarlarımızda vardır, hatta yapıt Ağır Roman gibi, Metin Kaçan'ın kitabını andırıyor ama dil olarak değil, mantık ve konu yakınlığı açısından. Ağır Roman bu kitap gibi değil ama o edebi ve kayda değer bir kitap.
Kafamda Bir Tuhaflık, varoşun iç dünyası ve alışkanlıklarını Umberto Eco yoğunluğunda dile getiriyor, ne ki bir roman değil, sanki 'Basü Badel Mevt' borcundan doğan yükümlülüğün sadakatle yerine getirilmesinin, ruhlara dinginlik veren şatafatı, Mevlüt yeniden klonlansa yüzyıllar sonra bu kitaba bakarak inşa edilebilir belki...
Ama bu neye yarar, Orhan Pamuk gibi bunu yapan milyonlarca 'Şark Kuşu' var. Kitabın edebi değeri sıfır, anlatım değeri yüksek, batıda geçerlilik notu, on, belki yıldızlı pekiyi... Sezdirmeden, belki Orhan Pamuk bile yemin vererek, amacım o değil diye Pierre Loti'nin Aziyade'sinde olduğu gibi, avaneyi iyi niyetli olduğuna inandırabilir, bu yarıcılıkta, bütün ustalıkta buradadır zaten!..
Sonuç; Orhan Pamuk, oryantal ve sahibinin sesi bir romancı, bu mantığın modası geçti ama bu tür sanatçı görevine o kadar sadıktır ki; bu yolda ölür belki de ama Şıkırdak'lıyım demekten asla vazgeçmez. Onlara göre doğu içler acısıdır ne yazık ki, yaşamıyordur, insanlık müsveddesi bir trajikomikliğin içinde gelip geçen bir hayat rüzgârıdırlar.
Bu tür romanı yazanlarda; ucuz bir mantığın halkalı kölesi, misyonerlik şubesi ve bir kamçılı valisi edasında, yaratılmış uygarlık düzenimizin; sözcüleri olarak, görevlerini sadakatle, bağlılıkla yapan zemberekli bir emir eri gibi geçip giderler, eline ne geçti kanaat önderi!..
Para, mevki ve Cihangir'den evine doğru, yelkenli bir gemi gibi kamburu ine çıka yitip giden bir ikirciğin, giderek solan sureti... Uzaktan kumandalı bir meczubun, silueti... Şarlatan doğuluysa, Şarlo'tan'da batılı!..
Kendisi, Nazım'ın, Mehmet Akif'e duyduğu saygının nedeni olan bir 'İnanmışlık' içinde olabilir, ama değil...
Çünkü; Orhan Pamuk batının yarattığı uygarlık sisteminin, barbarlık ve sömürüye dayandığını, silahların ve nükleer gücün gölgesinde sürüp giden bir Çoban Aldatan Kuşu olduğunu, tüm detaylarıyla açığa çıkaran bir roman yazabilir mi... İki Dünya Savaşının sorumlusunun batı olduğunu, emperyal ve acımasız bir anarko kapitalizmin pençesinde, onun yeryüzüne yayılmış ahırlarında tüm insanlığın inlediğini ve bunun sonumuz olacağını ima eden satırlara secde edebilir mi!..
Batı uygarlığının, aslında kan üzerinde yükselen, el koymaya ve tüketime dayalı, gerekirse yapay savaşların acımasızlıkla servis edildiği bir FrankŞeytanlık olduğunu ileri sürebilir mi... Doğunun 'Anti Uygarlıkçı' ve umarsız aydınlarının dile getirmeye çalıştığı gibi; Mazohistçe bir tutum içinde sevdalanıp, savunduğumuz şeylerin, bir oyun ve batı toplumlarının ne pahasına olursa olsun refahını, sefahatını amaçlayan, kanlı bir vodvil olduğunu söyleyebilir mi...
Hiç bir zaman yapamaz bunu, Amerika'daki üniversitede işine son verilir, tutum ve düşüncelerinden dolayı olduğu asla belirtilmez, üniversitenin içine düştüğü darboğaz nedeniyle alınan tedbir çerçevesinde olduğu alabildiğine nazik -Şıkırdaklı- bir dille belirtilir ve hizmetlerinden ötürü kendisine sonsuz teşekkür edilir. Mezarında şu yazacaktır artık, 'Harbin tevlit ettiği bazı yaralar yüzünden vefat etmiş olup, cesedi herhangi bir Ağustos günü, Cihangir-Manhattan yolu üzerinde bulunmuştur!..'
Ayrıca prestiji, görünmez bir elin manivelasında hızla aşağılara sürüklenir ve Orhan'ın ölüsü belki de bir çöp kutusunu süsleyecektir artık.
İkinci sorunda şu, Orhan Pamuk, fason burjuvazimizin incilerini dile getiren -hiç yapılmadı- bir roman yazabilir mi, yüksek sosyetenin iç çamaşırlarını en az Mevlüt inceliğinde, iç gıcıklayıcı ve beyaz yaka suçlarının cennetinde yükselen morfinmanlığın derbederliğinde, tütsülerin içine dalarak, barların, pavyonların, diskoların, hidromellerin, kokainman, eroinman, lsd, marihuana, fahiş, fuhuş, 'Cinsel Ayrılıkçı' israf cehennemlerinin ortasında, bu Kaligula diyarının hengamesini, ortasına bağdaş kurarak, hangi Mevlütlerin ve hangi milyonlarca Rayiha'nın (Mevlüt'ün karısı) kendi kendini tavuk tüyüyle kürtaj etme fırsatını bile bulamadan, yok olup gittiğini anlatan mezbaha ve musalla taşı üreticisi, bu vahşi sosyete uygarlığının ipliğini pazara çıkarabilir mi...
Vergi kaçakçılığının, geri dönmeyen milyonların, yoksulların dilinin bile dönmediği kredilerin, plasmanların, sübvansiyonların, kaçakçılık, uyuşturucu ticareti, kolpa-parsa savaşları, köle ve beyaz kadın tacirliğinin handikapları ve gökdelenlerde yapılan pazarlıkların, Orhan Pamuk gibi aydınların, aslında vahşeti gizlenmiş bir şaşaanın, heybetin ve görkemle dolu sefahatin parmak çocukları, Pinokyoları hatta tasmalı baykuşları olduğunu alabildiğine açığa çıkaran bir roman yazabilir mi... (Yoksa yoksullar gibi dili mi tutulur, bu başka ve ayrılıkçı dünyalar karşısında!..)
Ne yazık ki yazamaz, değil korkmak hayalini bile kuramaz!.. Truva Atlığıyla geçen ahir ömrünün Bloody Mary sarhoşluğunda geviş getirerek ebedi uykusunu bekler!
Mevlüt ve karısının çarpıklıklarının, Turhan Selçuk'un sosyeteyi hicveden 'Bir Köpeğin Anıları' adlı çizgi romanında görülüp, duyumsanacağı üzere, sapkınlık, düşkıran bir acımasızlık ve us dışı bir hayasızlığa varabilecek sosyetik panoramasının, Mevlüt'ün dillere destan trajikomik yaşamının yanında, kozmikomik düzeyde kalmak şöyle dursun, şakanın bile ötesine geçemeyeceğini dile getirebilir mi!..
Orhan Pamuk, görünen ve bilinen dünyamızın ucuz ve bayağı Don Kişot'luğunu aşabilecek kalibrede bir yazar değil. Kimse değil... Sancaktarlık dışında!.. Sanatın gücü öncelikle kendine yetemez. Sanat kurulu düzenin, olmazsa olmazıdır ve 'Karşı koymak bile bir çeşit işbirliğidir' yasası uyarınca, görevini bağımlılıkla yerine getirir.
Onun için Orhan ve o, sen ve ben 'Yüzüklerin Kardeşliğini' kutlayabiliriz artık, çünkü bir adım öteye geçemeyeceğimizi biliyoruz. Orhan bunun tebessümünü yakaladı, bize ise göz yaşları düşüyor...
Ne yapmak gerekiyor diyebilirsiniz, sanat hiç bir zaman ne yapmak gerektiğini söyleyemez, ne olduğunu gösterebilir!..
***
BORGESYEN DRAM
Borges'e neden Nobel verilmedi, vermezlerdi, çünkü Borges batılı değil tam anlamıyla doğulu bir yazar.
Yaşar Kemal'den bile doğulu belki de... Böyle bir yazar Nobel alsaydı eğer, doğu kültürünün ne kadar saygın, derin ve bırakın batı kültürünü, tüm dünya kültürlerinden bir başat kültür olup, dünyamızın felsefi, hayret verici ve büyülü kültür birikimlerinden biri olduğu ortaya çıkacaktı!..
Nobel ödülü manipüle, gizli bir düzenbazlığın ödülü duygusu uyandırıyor ne yazık ki. ''Baskıya karşı çıkan aydınlar tasarımıyla'' batı kültürünün kendi ülkesinde savunuculuğunu yapabilen her yazar bu ödüle ulaşabilir.
Orhan Pamuk o kadar batı kültürünün etkisi altındadır ki, doğuya ilişkin, doğu kültürünü yücelten bir tek satırı bulunmuyor, belki bu konuda yeteneği de yoktur.
Yaşar Kemal nasıl Nobel alamadıysa, Borges'de bu ödülü alamazdı, nerede baskı düzenbazlığıyla, gerçek, yarı gerçek ama efendisine hizmeti öngören bir örgütlenme var, batı kültürüne ''biat eden'' mühürlü dragoman, damgalı flaneur, o ödül alıyor. Boris Pasternak'tan tutun Yasunari Kawabata'ya kadar herkesin anlayabileceği ve her yerde geçebilecek sade suya tirit diye betimlediğimiz, yapıt veren veya kendi kültürünü toplumunu kibarlıkla aşağılayıp, jurnal eden, dandiliği, hiç kimselere bırakmayan, boyun bağlı kaplumbağalar var (Fransa'da kaldırımları arşınlayıp kafelerde ömür tüketen aydınlara verilen ad), bunu anıştıran her tür yazar Nobel adayıdır ne yazık ki...
Borges, Nobel alsaydı, dünyada doğu kültürüne, Anadolu, Arap, Fars kültürüne yoğun ilgi olacak, nice paradoks, soyutlama, büyü ve fantastik düşüncenin altında derin ve yüzyılların birikimi bir çabanın varlığının olduğu su yüzüne çıkacak ve hak tanırlığın gözettiği bir saygınlığa kavuşacaktı belki de artık doğu kültürü!
Ama Borges, bu hatasının farkına vardı, büyülü kültürlerin hayranlık veren denizlerinde -özgürce- kulaç atmanın, görünmeyen bir tutsaklığın zincirleri olduğunu anladı, özgürlüğün başka bir mantalitenin köleliğine giden yolların parkeleri olabileceğini sezdi. Bu görünmez, umursamazlık ve görmezden gelmenin kör kuyularından çıkmayı denedi ve ABD ye gitti, Kanossa Kapısı'nda karlı bir kış günü papadan af dileyen Henry gibi af diledi ve Büyük Birader'in ayaklarına kapandı, ama kapanan kapıların bir daha açılmaz olduğunu, 'Yazın' gibi büyülerle, tazılarla, uçan oklarla kapıların açılmayacağını anladı ama artık çok geçti...
Ömrünün sonuna doğru Brodie Raporu, Kongre gibi aslında doğulu düşlemlerin ve kendi biçeminin üzerine batı dünyasını, kültürel algısını monte etti ama son hamlesi onun aklanmasına yetmedi ve ne yazık ki şimdi öbür dünyada tanrının verdiği ödüllerle teselli buluyordur belki de...
Oyunu kurallarına göre oynayan dünyanın tüm manipüle ve 'makam' jurnalisti yazarlar da Orhan Pamuk gibi, Cihangir - Newyork arasında yüzeysel ve keder veren bir saygınlığın elem denizlerinde çırpına çırpına yok olup gitmekle oyalanıyordur artık. Bilinmez.
Çünkü bu oyunun figüranlarının adı, tarih boyunca yinelenen bir sözcük; Truva Atı..
ULUS FATİH
"Cehennem kadar dünyanız var ve bana burada bir yer yok.."// Leon Felipe
Published Cumartesi, Ağustos 01, 2015 by borges defteri.
1918
yılında Almanlar, Marksistler, Yahudiler ve öteki hainlerin ihanetine
uğradıklarına inanıyorlardı. Bir kuşak bunun üstünde doğdu, kustu, kan revan
içinde kaldı ve sustu.
1980
yılında bir kuşak doğmadan kürtaj edildi ülkemizde. Bu cenin zamanla rahmin dışında
gelişti, serpildi, boy attı ve yüzlerce ayrıksı karakterde bir halka oluşturdu.
Şimdi bu halka kırılıyor. Fantezi çarpıtmalarla, patolojik aktarımlarla
birbirlerini dehşetli bir çocukluk buhranına sokuyorlar. Öfke en kuvvetli
yanları ve bu “kaos” aslında içlerinde saklanan kocaman bir ayna ve elbette bu
aynada sadece kendilerini görüyorlar.
“
Cehennem kadar dünyanız var ve bana burada bir yer yok” diye haykırıyordu bir
yeni yetme.
Küçük çocuklar bu ülkede ne zamandır tehdit edici kişiler olarak belirmeye
başladılar? Kısa boylu devasa korku taciri tinerciler; migros ya da pahalı bir
oyuncak dükkanında istediği alınmayınca babasının üstüne tüküren, ana avrat düz
giden kısa boylu tüketim canavarları ne zamandır dillerini şaklata şaklata
büyümeyi bekliyorlardı. Büyüdüler de. Şimdi anne imgesini ilkel bulan bu
kalabalık yığını kendi şekline bürünüyor: suskun ve korkunç cahil sınır kişilik
örgütleri oluştu.
Bu sığ örgüt, yaşadığı kıyıda üstbeni olmadan varlığını iki rekat arasına iki
kağıt arasına sarılmış esrara; iki şişe arası yazılan bir şiire; iki kredi
kartı arasında sıkışan yeni bir plastiğe ve yeni elbiselere bürünerek
sürdürüyor.
Şarkıcının adı Ceza! Diğerlerininkiyse akılda kalıcı bile değil elbet lakin ya
ceza!
Canı
sıkkın bir çocuğun, mutsuzluğunu testereyle yüklendiği gece feryat edenler
yokluklar arasında sıkışmış çıkar yol arayan öteki gençliğin; umudumuzu
barındırdıklarımızın önlerini sesleriyle kapatıyorlar. Korku ve kuşku iki dünya
savaşı arasına sıkışmış Kafka’nın dehşetinden ve nedeni saçma olan fakat sonucu
dönüşümde de dava romanında da ölüm olan bir kabusa içlerinde taşıdıkları
aynayla gidiyorlar.
Halka kırıldığında, kendilerini gördükleri aynanın içinden çıkacaklar.
Gidebilecekleri her yer var ve hiç bir yer yok. Taşınamaz mal gibi
hissediyorlar kendilerini. Bundan kendilerini taşıyacak olan kiralık arabalara
binecekler ve şoför hangi yolu arzu ederse o rotada devam ederek hesaplanmamış
bir noktada taşıttan inecek ve taşıl hayatları metaforları, kürtaj olmuş bir
kuşağın ceninden serpilmiş kayıp hali
Haykıracak
“ Cehennem kadar yeriniz var dünyada bize
bir yer yok mu”?
Yanıtını işitemezlerse sorunun, kendileri bir cevap alacaklar.
Leon
Felipe
Leon Felipe (Batu)
anısına, defter arşivinden.
- borges defteri
- Bir Oruç Aruoba Portresi // Sufi.
- Su Wall Kim / Çev. Sufi.
- 1+1 Şiir // Sabahattin Umutlu
- Konstantinos Kavafis / Çeviri: Doruk Satenay
- Oruc ARUOBA - Üniversitenin Ölümü! / defter arşivi...
- Ece Ayhan’la birkaç saat…
- Enis Batur ve Yalçın Küçük / bir uzun sohbet
- Yitik Sınır // Şafak Çubukçu
- defterin unutulmazları
- 4000 Yıllık Sümer Şiir...
***
***
***
***
***
YAZARLAR-YAZILAR
***
- 05/01/2005 - 06/01/2005
- 06/01/2005 - 07/01/2005
- 07/01/2005 - 08/01/2005
- 08/01/2005 - 09/01/2005
- 09/01/2005 - 10/01/2005
- 10/01/2005 - 11/01/2005
- 11/01/2005 - 12/01/2005
- 12/01/2005 - 01/01/2006
- 01/01/2006 - 02/01/2006
- 02/01/2006 - 03/01/2006
- 03/01/2006 - 04/01/2006
- 04/01/2006 - 05/01/2006
- 05/01/2006 - 06/01/2006
- 06/01/2006 - 07/01/2006
- 07/01/2006 - 08/01/2006
- 08/01/2006 - 09/01/2006
- 09/01/2006 - 10/01/2006
- 10/01/2006 - 11/01/2006
- 11/01/2006 - 12/01/2006
- 12/01/2006 - 01/01/2007
- 01/01/2007 - 02/01/2007
- 02/01/2007 - 03/01/2007
- 03/01/2007 - 04/01/2007
- 04/01/2007 - 05/01/2007
- 05/01/2007 - 06/01/2007
- 06/01/2007 - 07/01/2007
- 07/01/2007 - 08/01/2007
- 08/01/2007 - 09/01/2007
- 09/01/2007 - 10/01/2007
- 10/01/2007 - 11/01/2007
- 11/01/2007 - 12/01/2007
- 12/01/2007 - 01/01/2008
- 01/01/2008 - 02/01/2008
- 02/01/2008 - 03/01/2008
- 03/01/2008 - 04/01/2008
- 04/01/2008 - 05/01/2008
- 05/01/2008 - 06/01/2008
- 06/01/2008 - 07/01/2008
- 07/01/2008 - 08/01/2008
- 08/01/2008 - 09/01/2008
- 09/01/2008 - 10/01/2008
- 10/01/2008 - 11/01/2008
- 11/01/2008 - 12/01/2008
- 12/01/2008 - 01/01/2009
- 01/01/2009 - 02/01/2009
- 02/01/2009 - 03/01/2009
- 03/01/2009 - 04/01/2009
- 04/01/2009 - 05/01/2009
- 05/01/2009 - 06/01/2009
- 06/01/2009 - 07/01/2009
- 07/01/2009 - 08/01/2009
- 08/01/2009 - 09/01/2009
- 09/01/2009 - 10/01/2009
- 10/01/2009 - 11/01/2009
- 11/01/2009 - 12/01/2009
- 12/01/2009 - 01/01/2010
- 01/01/2010 - 02/01/2010
- 02/01/2010 - 03/01/2010
- 03/01/2010 - 04/01/2010
- 04/01/2010 - 05/01/2010
- 05/01/2010 - 06/01/2010
- 06/01/2010 - 07/01/2010
- 07/01/2010 - 08/01/2010
- 08/01/2010 - 09/01/2010
- 09/01/2010 - 10/01/2010
- 10/01/2010 - 11/01/2010
- 11/01/2010 - 12/01/2010
- 12/01/2010 - 01/01/2011
- 01/01/2011 - 02/01/2011
- 02/01/2011 - 03/01/2011
- 03/01/2011 - 04/01/2011
- 06/01/2011 - 07/01/2011
- 07/01/2011 - 08/01/2011
- 08/01/2011 - 09/01/2011
- 09/01/2011 - 10/01/2011
- 10/01/2011 - 11/01/2011
- 11/01/2011 - 12/01/2011
- 12/01/2011 - 01/01/2012
- 01/01/2012 - 02/01/2012
- 02/01/2012 - 03/01/2012
- 03/01/2012 - 04/01/2012
- 04/01/2012 - 05/01/2012
- 05/01/2012 - 06/01/2012
- 06/01/2012 - 07/01/2012
- 07/01/2012 - 08/01/2012
- 08/01/2012 - 09/01/2012
- 09/01/2012 - 10/01/2012
- 10/01/2012 - 11/01/2012
- 11/01/2012 - 12/01/2012
- 12/01/2012 - 01/01/2013
- 01/01/2013 - 02/01/2013
- 02/01/2013 - 03/01/2013
- 03/01/2013 - 04/01/2013
- 04/01/2013 - 05/01/2013
- 05/01/2013 - 06/01/2013
- 06/01/2013 - 07/01/2013
- 07/01/2013 - 08/01/2013
- 08/01/2013 - 09/01/2013
- 09/01/2013 - 10/01/2013
- 12/01/2013 - 01/01/2014
- 01/01/2014 - 02/01/2014
- 02/01/2014 - 03/01/2014
- 03/01/2014 - 04/01/2014
- 04/01/2014 - 05/01/2014
- 05/01/2014 - 06/01/2014
- 06/01/2014 - 07/01/2014
- 07/01/2014 - 08/01/2014
- 08/01/2014 - 09/01/2014
- 09/01/2014 - 10/01/2014
- 10/01/2014 - 11/01/2014
- 11/01/2014 - 12/01/2014
- 12/01/2014 - 01/01/2015
- 01/01/2015 - 02/01/2015
- 02/01/2015 - 03/01/2015
- 06/01/2015 - 07/01/2015
- 07/01/2015 - 08/01/2015
- 08/01/2015 - 09/01/2015
- 09/01/2015 - 10/01/2015
- 10/01/2015 - 11/01/2015
- 11/01/2015 - 12/01/2015
- 12/01/2015 - 01/01/2016
- 01/01/2016 - 02/01/2016
- 02/01/2016 - 03/01/2016
- 03/01/2016 - 04/01/2016
- 04/01/2016 - 05/01/2016
- 05/01/2016 - 06/01/2016
- 06/01/2016 - 07/01/2016
- 07/01/2016 - 08/01/2016
- 08/01/2016 - 09/01/2016
- 09/01/2016 - 10/01/2016
- 10/01/2016 - 11/01/2016
- 12/01/2016 - 01/01/2017
- 01/01/2017 - 02/01/2017
- 02/01/2017 - 03/01/2017
- 03/01/2017 - 04/01/2017
- 04/01/2017 - 05/01/2017
- 05/01/2017 - 06/01/2017
- 06/01/2017 - 07/01/2017
- 07/01/2017 - 08/01/2017
- 08/01/2017 - 09/01/2017
- 09/01/2017 - 10/01/2017
- 10/01/2017 - 11/01/2017
- 11/01/2017 - 12/01/2017
- 12/01/2017 - 01/01/2018
- 01/01/2018 - 02/01/2018
- 02/01/2018 - 03/01/2018
- 03/01/2018 - 04/01/2018
- 04/01/2018 - 05/01/2018
- 05/01/2018 - 06/01/2018
- 05/01/2019 - 06/01/2019
- 08/01/2019 - 09/01/2019
- 09/01/2019 - 10/01/2019
- 10/01/2019 - 11/01/2019
- 11/01/2019 - 12/01/2019
- 12/01/2019 - 01/01/2020
- 01/01/2020 - 02/01/2020
- 02/01/2020 - 03/01/2020
- 03/01/2020 - 04/01/2020
- 04/01/2020 - 05/01/2020
- 05/01/2020 - 06/01/2020
- 06/01/2020 - 07/01/2020
- 07/01/2020 - 08/01/2020
- 08/01/2020 - 09/01/2020
- 09/01/2020 - 10/01/2020
- 10/01/2020 - 11/01/2020
- 11/01/2020 - 12/01/2020
- 12/01/2020 - 01/01/2021
- 01/01/2021 - 02/01/2021
- 02/01/2021 - 03/01/2021
- 03/01/2021 - 04/01/2021
- 04/01/2021 - 05/01/2021
- 07/01/2021 - 08/01/2021
- 05/01/2022 - 06/01/2022
- 06/01/2022 - 07/01/2022
- 07/01/2022 - 08/01/2022
- 11/01/2022 - 12/01/2022
- 12/01/2022 - 01/01/2023
- 01/01/2023 - 02/01/2023
- 03/01/2023 - 04/01/2023
- 04/01/2023 - 05/01/2023
- 11/01/2023 - 12/01/2023
- 12/01/2023 - 01/01/2024
- 06/01/2024 - 07/01/2024
- 07/01/2024 - 08/01/2024
- 08/01/2024 - 09/01/2024
- 09/01/2024 - 10/01/2024
- 11/01/2024 - 12/01/2024
- 01/01/2025 - 02/01/2025
- 02/01/2025 - 03/01/2025
Site Arşivi
Link:
- FELSEFE NOTLARI
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
